Κυριακή 17 Οκτωβρίου 2010

Αναλύοντας περίπλοκες θέσεις με διαφορετικούς συσχετισμούς δυνάμεων. Μια εκπληκτική παρτίδα του Ταλ (ανάλυση ΙΜ Κ. Μουτούση)

Ταλ - Κέλλερ, Ζυρίχη, 1959, Σλαβική Άμυνα (Σύστημα Μποτβίνικ)

1.Iζ3 Iζ6 2.γ4 ε6 3.Iγ3 δ5 4.δ4 γ6 5.Αη5 δxγ4 6.ε4 β5 7.α4

(διάγραμμα 1)



Σπάνια συνέχεια στο σύστημα Μποτβίνικ που σήμερα θεωρείται ότι δεν προσφέρει τίποτα σπουδαίο στα λευκά. Αξίζει να δούμε όμως με πόση έμπνευση χειρίζεται ο Ταλ την άγνωστη θέση που προκύπτει! ...
Ββ6 8.Αxζ6 ηχζ6 9.Αε2 α6 10.0–0 Αβ7
(διάγραμμα 2)


Ο μαύρος προσπαθεί σιγά σιγά να ολοκληρώσει φυσιολογικά την ανάπτυξη του και αν τα καταφέρει, θα μείνει απλά με πιόνι πάνω. Γι’ αυτό ο λευκός πρέπει να πάρει δραστικά μέτρα, άμεσα, ανοίγοντας γραμμές:
11.δ5! γχδ5 12.εχδ5 β4
(διάγραμμα 3)


Φαίνεται να είναι το πιο κρίσιμο [ικανοποιητικό όμως παιχνίδι προσέφερε στα μαύρα και το απλό
12...Ιδ7, μετά το οποίο μια πιθανή συνέχεια είναι 13.αχβ5 αχβ5 14.Πχα8+ Αχα8 15.Ιδ4 Αχδ5 16.Ιχδ5 εχδ5 17.Ιζ5 Βγ5 18.Αζ3 Ιβ6 19.Πε1+ Ρδ7 20.Αθ5 Ββ4 21.Αχζ7 Αγ5 (21...Βχβ2; 22.Αχδ5 με επίθεση) 22.Πε2 Ργ7 με θέση περίπλοκη].
(διάγραμμα 4 )



Ο μαύρος έτσι θα κέρδιζε πιόνι και ο βασιλιάς θα κρυβόταν στα μαύρα τετράγωνα, όμως λόγω των αδύνατων τετραγώνων που υπάρχουν γύρω του η θέση θα είχε ακόμα μεγάλες περιπλοκές, π.χ με 23.Ιη7


13.α5

Ισχυρή κίνηση που ανοίγει με τέμπο το τετράγωνο
α4, είτε για το σαχ της ντάμας, είτε σε κάποιες περιπτώσεις για Ια4-β6. [Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και το 13.δχε6 ζχε6 [13...βχγ3 14.εχζ7+ Ρχζ7 15.Αχγ4+ Ρη716.Ιδ4 Αγ8 17.α5 Βδ6 [Αν17...Βγ5 18.Αε6 γχβ2 19.Πβ1 Ιγ6 20.Iζ5+ Βχζ5 21.Αχζ5 Αχζ5 22.Πχβ2 Ιε5 23.Βδ5 Αα3 24.Πβ7+ Ρη6 25.Ββ3 Αγ5 26.Βη3+ Ρθ5 27.θ3 Πθη8 28.Πη7 Πχη7 29.Βχη7+-]
(διάγραμμα 5)




Λόγω των αδυνάτων πιονιών του μαύρου και των συνδυασμένων απειλών στο βασιλιά, η ντάμα θα κέρδιζε εδώ τα τρία ελαφρά.
18.βχγ3±]
(διάγραμμα 6)




Σ’ αυτή τη θέση και πάλι ο λευκός έχει μεγάλη υπεροχή λόγω αναπτύξεως και επιθετικών δυνατοτήτων με κινήσεις όπως Πβ1-β6 και Αε6 ή Βζ3 ή Πε1-Αε6 κ.λπ. Τυπικό παράδειγμα θέσεως όπου επειδή ακριβώς δεν υπάρχει κάποια φορσέ συνέχεια, πρέπει να την εκτιμήσουμε διαισθητικά και βάσει εμπειρίας. Ο μαύρος έχει μόνο τη ντάμα στο παιχνίδι, πολύ κακή αμυντική πιονοδομή μπροστά από το βασιλιά του και πολύ αδύνατα τετράγωνα ζ5 και ε6 (τα ελέγχει ουσιαστικά μόνον ο αξιωματικός). Ο λευκός έχει 2 πιόνια για τον αξιωματικό που θυσίασε, πολύ καλό έλεγχο στο κέντρο και ασφαλή βασιλιά. Άρα, η λογική λέει πως μόλις ενεργοποιηθούν και οι εναπομείνασες δυνάμεις του λευκού, δηλαδή τα βαριά του κομμάτια, θα αποκτήσει συντριπτική επίθεση.14.α5 Βγ6
(διάγραμμα 7)



και τώρα πάλι υπάρχει πολύ δυνατή κίνηση: 15.Ιθ4! Αδ6 [
15...βχγ3 16.Aθ5+ Ρε7 17.Iζ5+ εχζ5 18.Πε1+ Βε4 19.βχγ3 Ιδ7 20.Αζ3 Πδ8 21.Axε4 ζχε4 22.Πβ1 Aγ6 23.Βε2 Aδ5 24.Βθ5 Ιε5 25.Πβ6 ± ]
(διάγραμμα 8)




Ακόμα μια θέση όπου η ντάμα υπερέχει έναντι των τριών ελαφρών (κακή θέση μαύρου βασιλιά και πέφτει το α6) [16.Αζ3 Βγ7 17.Αχβ7 Αχθ2+ 18.Ρθ1 Βχβ7 19.Ια4 Αε5 20.ζ4 Αχβ2 21.Ιχβ2 γ3 22.Ιγ4 0–0 23.Ιβ6 Πα7 24.Ββ3±. Πολύ καλή λοιπόν και η εναλλακτική επιλογή 13.δχε6, γεγονός που δικαιολογεί απόλυτα την απόφαση του λευκού στην 11η κίνηση για άνοιγμα γραμμών (11.δ5!)]


13...Βγ7 14.δχε6 βχγ3 15.Ιδ4

(διάγραμμα 9)


Αυτή την απίθανη θέση στην οποία παίζουν τα μαύρα είχε εκτιμήσει ο Ταλ και είχε σωστά διαβλέψει πως έχει φοβερό αντάλλαγμα για το υλικό που θυσίασε!

15... Πη8


Τι θα γινόταν αν ο μαύρος έκοβε το β2; Έχανε αμέσως: 16.εχζ7+ Ρχζ7 17.Αθ5+ Ρη8 18.Βη4+ Αη7 19.Βε6+ Ρζ8 20.Βε8 #!
(διάγραμμα 10)



16.Βα4+ Ρδ8

Υποχρεωτικό. Ο μαύρος δεν μπορούσε να καλύψει το σαχ με 16...Αγ6 λόγω του 17.εχζ7+ Ρχζ7 18.Βχγ4+ Ρη7 19.Ιε6+ και πέφτει η ντάμα.

17.η3 Αδ5 18.Πζδ1;;


Η γνωστή ιστορία του λάθος πύργου και ταυτόχρονα μια επιλογή που θα μπορούσε να στοιχίσει την παρτίδα.
(διάγραμμα 11)



Μετά το σωστό 18.Παδ1! δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια σοβαρή άμυνα: [18...γχβ2 (18...Πη5 19.ζ4 Πη6 20.Αζ3 Αχζ3 21.Πχζ3 Αγ5 22.Πε3 Ργ8 23.ε7 Αχε7 24.Πχγ3 Αγ5 25.Βχγ4 Ιδ7 26.β4 Βχζ4 27.Βχζ7 Βγ7 28.βχγ5+-) 19.εχζ7 Βχζ7 20.Αχγ4 Αχγ4 21.Ιε6+ Ρε7 22.Ββ4+ Ρχε6 23.Βχγ4+ +-
Στο πιο λογικό 18...Ργ8,
(διάγραμμα 12)



ο λευκός παίζει ως εξής: 19.Βε8+ και τώρα : α) αν 19...Βδ8 ακολουθεί 20.εχζ7 Πη5 και το καταλυτικό 21.Ιε6!
(διάγραμμα 13)



Ενώ στο β) 19...Ρβ7 η νίκη θα ερχόταν ως εξής: 20.βχγ3 Ρα7 21.Αζ3! Αχζ3 22.εχζ7 Πη7 23.Βε3 Βγ5 24.Βχζ3 Πχζ7 25.Ιε6 Βχα5 26.Ιχζ8 Πχζ8 27.Πβ1
(διάγραμμα 14)



Και εδώ, παρά τον επιπλέον ίππο του, ο μαύρος δεν μπορεί να κρατήσει ικανοποιητικά τη διπλή απειλή, του ματ στο β7 και του φοβερού σαχ στο ε3!].
Ας επανέλθουμε όμως στη θέση του διαγράμματος 11 όπου παίχτηκε...

18...Ργ8;;

Ο Κέλλερ ανταπέδωσε αμέσως τη φιλοφρόνηση χάνοντας μια καλή ευκαιρία να μπει σε ανώτερο φινάλε
και να παίξει για νίκη [18...γχβ2! 19.Παβ1 γ3 20.εχζ7 Βχζ7 21.Αγ4 Πη5 22.Ιε2 γ2! 23.Βχγ2 Ιδ7 24.Πχδ5 Πχδ5 25.Βε4 ζ5! 26.Βχδ5 Βχδ5 27.Αχδ5 Πβ8 28.Αε6 Αη7 29.Αχζ5 Πβ5 30.Αχθ7 Πχα5 31.Ιζ4 Ιγ5 32.Ρζ1 Πα1 33.Ρε2 α5]
(διάγραμμα 15)




Και παρά το πιόνι λιγότερο, ο μαύρος θα είχε ένα πανίσχυρο πιόνι -α- που δύσκολα θα μπορούσε ο λευκός να το σταματήσει.

19.βχγ3

Επίσης πολύ ενοχλητικό για τα μαύρα, αν και το 19.Βε8+ μοιάζει πιο ξεκάθαρο.[19.Βε8+ Ρβ7 (το 19...Βδ8 χάνει με τον ίδιο μηχανισμό που είδαμε μετά από 18.Παδ1) 20.βχγ3 Ρα7 21.Παβ1 Ιγ6 22.εχζ7 Ιχδ4 23. ζχη8Β Πχε8 24.Βχδ5 Ιχε2+ 25.Ρζ1 Ιχγ3 26.Βδ4+ Αγ5 27.Βχγ3 Βγ6 28.Ρη1 Πε2 29.Πδ4! +-]
(διάγραμμα 16)



Τα λευκά επιστρέφουν τη διαφορά και εύκολα νικούν.

19...Αγ5
(διάγραμμα 17)


20.ε7!
Το θαυμαστικό για την χαοτική κατάσταση που επιφέρει στη θέση και τα ψυχολογικά διλήμματα που θέτει στον αντίπαλο: Ένας αξιωματικός που μόλις αναπτύχθηκε τόσο όμορφα στο γ5 δεν θα καταδεχθεί τόσο εύκολα να οπισθοχωρήσει για ένα "ψωρόπιονο" στο ε7! Αναλυτικά, η πιο "σωστή" κίνηση ήταν μάλλον το 20.Αχγ4, πάντα με μια μικρή πρωτοβουλία υπέρ του λευκού. Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει το 20.Παβ. Αλλά είπαμε, αυτές είναι οι λογικές κινήσεις, ενώ αντίθετα ο Ταλ επεδίωκε να περιπλέξει τη θέση στο μέγιστο βαθμό!

20...Ιγ6; και να που η μέθοδος απέδωσε! Και όμως, το σωστό ήταν 20...Αχε7! 21.Ιζ5 Αε6 22.Ιδ4 Αδ5 23.Ιζ5 Αε6 με ισότητα. Από αυτό το σημείο και ύστερα, οι ισορροπίες και πάλι ανατρέπονται απροσδόκητα δίνοντας στην παρτίδα μιαν άγρια ομορφιά: Ο Ταλ θα πάρει πολύ μεγάλα ρίσκα, απορρίπτοντας σε 2 σημεία βαριάντες που του εξασφάλιζαν μικρή υπεροχή στο φινάλε, παίζοντας μόνο για επίθεση ματ!
21.Αη4+

Η πρώτη ευκαιρία για καλύτερο φινάλε λοιπόν δινόταν με το 21.Ιζ5!
(διάγραμμα 18)


μετά το οποίο υπάρχουν 2 κινήσεις για τον μαύρο, το 21...Αε4 και το 21...Αε6. Στο 21...Αε4 22.Αη4 Ρβ7 23.Βχγ4
(διάγραμμα 19)


Το δέντρο των βαριάντων (ορολογία από τα εξαίρετα βιβλία στρατηγικής του Κότοβ ) και πάλι "ανθίζει", οπότε έχουμε και πάλι 2 συνέχειες για τα μαύρα: 23...Πχη4 και 23...Αχζ5. α) Στο 23...Πχη4 24.Βχγ5 Αχζ5 (φορσέ λόγω της απειλής 25.Ιδ6+) 25.Βχζ5 και τώρα ο λευκός απειλεί τον Πύργο στο η4 και να κερδίσει ντάμα παίζοντας 26.Πδ7. Εδώ η απάντησις 25... Ιε5 φαινομενικά κρατάει και τις δυο απειλές, όμως ο λευκός συνεχίζει παίρνοντας απλά το πιόνι στο ζ6. Ακολουθεί 26...Πη6 σε μια ύστατη προσπάθεια για οριζόντια άμυνα ενόψει του καταστροφικού Πβ1-Πβ6
(διάγραμμα 20)


όπου μετά το 27.Παβ1+ Ρα7 υπάρχει το φανταστικό 28.Βχε5!! και η ντάμα είναι ταμπού, λόγω του τρομερού 29.Πδ7+. Μετά το 23.Βχγ4 λοιπόν απομένει το β) 23...Αχζ5 στο οποίο έχουμε: 24.Αχζ5 (απειλεί Πδ7) Ιε5 25.Βζ4 Παβ8 26.Παβ1+ Ρα7 27.Πχβ8 Ρχβ8 28.Αχθ7 Πε8 29.Πβ1+ Ρα7 30.Αε4 Πχε7 31.Πβ7+ Βχβ7 32.Αχβ7 Ρχβ7 33.Βχζ6
(διάγραμμα 21)



και παρά τα 3 κομμάτια εναντίον ντάμα, τα ελεύθερα πιόνια του λευκού είναι εκείνα που σε συνεργασία με την ντάμα θα αποφασίσουν την έκβαση της παρτίδας. Αν κρίνουμε λοιπόν από την τάση του Ταλ για περιπλοκές, αυτές οι θέσεις όχι μόνο δεν τον ενοχλούσαν, αλλά αντίθετα τις επεδίωκε! Τότε γιατί απέρριψε άραγε το 21.Ιζ5; Λόγω της δεύτερης δυνατότητας του μαύρου, 21...Αε6 μετά το οποίο έχουμε: 22.
Aζ3 Αχζ5 23.Βχγ6 Βχγ6 24.Αχγ6 Πβ8 25.Πδ5 Αχε7 26.Πχζ5
(διάγραμμα 22)


και βγαίνει αυτό το φινάλε με τα ετερόχρωμα φου, και πάλι με σημαντική υπεροχή βέβαια για το λευκό, το οποίο όμως ο Μίσα ήθελε πιθανότατα να το αποφύγει! Μετά λοιπόν το υποχρεωτικό
21...Ρβ7 ακολούθησε...22.Ιβ5 ;;!
(διάγραμμα 23)



Εδώ είναι πια που ο Ταλ ξεστράτισε εντελώς από τις "ορθολογιστικές απαιτήσεις" της θέσεως, και βαράει πλέον το ταμπούρλο στο δικό του μοναδικό ρυθμό! Ένα απίστευτο φινάλε μπορούσε να βγει από τον προηγούμενο "μηχανισμό" που είδαμε (Ιζ5 - Αζ3), όπου ο λευκός με πύργο λιγότερο θα διατηρούσε μια ελαφρά υπεροχή!! 22.Παβ1+ Ρα7 23.Ιζ5 Αε6 24.Αζ3 Αχζ5 25.Βχγ6 Βχγ6 26.Αχγ6 Αχβ1 27.Πχβ1 Παε8 28.Πβ7+ Ρα8 29.Ρη2 +=
(διάγραμμα 24)


Σ' αυτή την πολύ σπάνια και παράδοξη θέση ο λευκός βασιλιάς απειλεί μέσω της στήλης -ζ- να εξολοθρεύσει σιγά σιγά τα αδύνατα μαύρα πιόνια! Επίσης αξίζει να πούμε ότι, όπως και στο Ιζ5 που υπήρχε νωρίτερα, το 23...Αε6 είναι και πάλι φορσέ, αφού αν κρατηθεί ο αξιωματικός με ...Βε5;
(διάγραμμα 25)


υπάρχει το εκπληκτικό 24.Βχγ4!! που κερδίζει αμέσως! [-και πάλι εμφανίζεται το αδύνατο τετράγωνο δ7!]

22...Βε5
Τώρα όμως αυτή η κίνησις είναι καλή και είναι ο λευκός που θα πρέπει να προσέχει, αφού όχι μόνον βρίσκονται διάφορα κομμάτια του στον αέρα, αλλά ... εντείνονται και οι επισκέψεις του μαύρου προς τον βασιλιά του! [22...αχβ5 23.Βχβ5+ Αβ6 24.αχβ6 Βχβ6 25.Βχδ5 Πχα1 26.Πχα1+-]
23.Πε1 Αε4;;

Για δεύτερη φορά στην ίδια παρτίδα ο μαύρος αφήνει το λάθος του αντιπάλου του ανεκμετάλλευτο! Εδώ πλέον έδινε συντριπτική υπεροχή στα μαύρα το 23...Βη5!
(διάγραμμα 26)



[23...Βη5–+ 24.Παβ1
(24.Αθ3 Βθ4! 25.Αη2 Αχζ2+ 26.Ρχζ2 Βχθ2) 24...Βχη4 25.Ιδ6+ Ργ7 26.ε8Β Αχζ2+ 27.Ρχζ2 Βζ3+ 28.Ρη1 Βη2# Η σοβαρότερη αμυντική προσπάθεια είναι το 24.Πδ1 μετά το οποίο όμως ακολουθεί 24...Παε8! και στο 25. Παβ1 ο μαύρος αδιαφορώντας για όλες τις αποκαλύψεις, τρώει ξερά το πιόνι ε7 κερδίζοντας! 25...Πχε7! 26.Πχδ5 Βχδ5 27.Ιδ4+ Ργ7 28.Αζ3 Πε4! 29.Ιχγ6 Βδ3 30.Αχε4 και τώρα....
(διάγραμμα 27)


30...Πχη3+!! 31.θχη3 Βχη3+ 32.Ρθ1 Βθ4+ και με τα κατάλληλα τεχνικά σαχ της ντάμας ο μαύρος κερδίζει εκμεταλλευόμενος τον απροστάτευτο πύργο στο β1. [Κέρδιζε φυσικά και το "μπανάλ" 30...Βχε4, όμως, μιας και το άρθρο έχει προπονητικό χαρακτήρα, έχει νόημα να γνωρίζουμε τη δυνατότητα συνεργασίας ντάμας και αξιωματικού (όπως π.χ σ' εκείνη την ινδική του βασιλιά στην Κασπάροβ - Σμίριν) που σε άλλες θέσεις θα μπορούσε να είναι και η μόνη οδός για τη νίκη]]


24.Παβ1!

(διάγραμμα 28)


Γιατί θαυμαστικό σε μια τόσο απλή και φυσική κίνηση θα μπορούσε εύλογα να αναρωτηθεί κάνεις; Διότι ο Ταλ σχεδίαζε στο 24...Αχβ1 Να πάρει όχι την απροστάτευτη ντάμα στο ε5, αλλά τον αξιωματικό στο β1 !! (διάγραμμα 29)



Πράγματι, εάν 25.Πχε5; η υπεροχή θα περνούσε και πάλι στα χέρια του μαύρου, αφού μετά από 25...Ιχε5 26.Βδ1 Αδ3 27.Αζ3+ Ρβ8 28.Αχα8 αχβ5 29.Αε4 Αχε7 ο μαύρος είναι καλύτερος. Η ιδέα του 25.Πχβ1!! είναι να κερδηθεί ο έλεγχος στο σημείο γ6. Π.χ. αν 25...Πχη4 26.Ιδ4+ Ιβ4 27.Βγ6+ Ρα7 28.Βδ7+ Ρβ8 29.Ιγ6#

Οπότε η παρτίδα συνεχίστηκε με την υποχρεωτική σειρά
κινήσεων 24...Πχη4 25.Πχε4 Βχε4 26.Ιδ6+ Ργ7 27.Ιχε4 Πχε4 με αυτή την περίεργη κατανομή δυνάμεων που προέκυψε, ντάμα εναντίον πύργου και δυο ελαφρών. Τρία κομμάτια για τη ντάμα σίγουρα δεν είναι λίγα, και θα μπορούσαμε υπό άλλες συνθήκες να πούμε πως εδώ η παρτίδα ξεκινάει από την αρχή, με τον λευκό να ψάχνει για σχέδιο. Και πάλι, η "καλύτερη" κίνηση φαίνεται ότι είναι κάποια κίνηση του βασιλιά. 28.Ρθ1 λόγου χάρη, με σκοπό 29.ζ3 και να κερδίσει η βασίλισσα στην επόμενη κίνηση το πιόνι γ4. Και λέω "υπό άλλες συνθήκες" διότι σ' αυτή τη θέση ο Ταλ διάλεξε και πάλι τη "λάθος" κίνηση βάζοντας όμως μια φοβερή παγίδα , την οποίαν ο αντίπαλος του, φευ, δεν πρόσεξε:
(διάγραμμα 30)


28.Βδ1

28... Πε5 ;; Η απάντησις αυτή του μαύρου που μπορεί να έγινε και σε σχετική πίεση χρόνου (δεν το γνωρίζω), σίγουρα επιδέχεται και ψυχολογικής ερμηνείας: "Ζαλισμένος ίσως από το τακτικό παιχνίδι του αντιπάλου του, παρεμπόδισε μόνον την οφθαλμοφανή απειλή 29.Βδ5". Eπιτρέποντας έτσι στον Ταλ ένα ακόμα τελευταίο τακτικό χτύπημα, που έμελλε όμως να είναι αυτό που θα έκρινε και την παρτίδα ... Πραγματικά ατυχές αποτέλεσμα για τον μαύρο αν κρίνουμε από τη σκληρή μάχη που έδωσε μέχρι αυτό το σημείο. Ακόμη δεν ήταν αργά να πάρει το μοιραίο πιόνι με 28... Αχε7! και η θέσις θα ήταν και πάλι ανοιχτή σε κάθε αποτέλεσμα.


Το τέλος ήταν:

29.Πβ7+! Ρχβ7 30.Βδ7+ Ρβ8 31.ε8Β+ Πχε8 32.Βχε8+ Ρβ7 33.Βδ7+ Ρβ8 34.Βχγ6
1–0

Ανάλυση παρτίδας: Κωνσταντίνος Μουτούσης


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Ετικέτες